Ticaret akışı kesildi ödemeler durdu

Duygu Erdoğan – Rusya ile Ukrayna arasındaki çatışma ortamı devam ediyor. Bu süreçten önce Türkiye tarafından Ukrayna ve Rusya’ya giden ihraç ürünleri açısından bölgede yaklaşık 630 civarında TIR olduğu tespit edildi. Çeşitli gümrüklerde vize ve geçiş belgesi istenmeden ülkeye dönüşlerinin sağlanması için çalışmalar yapılıyor. Diğer taraftan ise ticaret akışında önemli yerleri bulunan bu iki ülkedeki sorunlar nedeniyle Ukrayna tarafı tamamen dururken, Rusya açısından ise ulaşım ve ödeme sistemlerinde sorunlar artıyor. Dayanıklı ve paketli ürünlerde bekleme imkanı daha fazla olurken, yeni pazar arayışı ihtiyacı bilhassa yaş meyve ve sebzede kendini gösteriyor. 

Ukrayna’ya ticaret akışı çatışmaların başladığı ilk gün dururken, Rusya’ya yöneltilen ihracat ise devam ediyordu. Ancak Avrupa’nın Rusya’ya başta küresel nakit transfer sistemi SWIFT’ten çıkarmak olmak üzere ekonomik yaptırımları, Türk ihracatçıların tahsilatlarını da durdurdu. Ayrıca aka oranda Rusya’ya ulaşmak için kullanılan Belarus/Ukrayna güzergahını kullanan ihracatçıların yeni yollar da bulması gerekecek. Limanlarda ise işlemlerin tamamen durduğu belirtiliyor. 

İptaller geldi, alacaklar kaldı

Çatışma başlamadan hemen önceki gün Moskova’da düzenlenen pabuç ve tekstil deri fuarlarının olduğunu hatırlatan İstanbul Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği (İDMİB) Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Şenocak, bu fuarlarda Türk firmalarına yoğun ilgiyle yüksek siparişler aldıklarını ancak hepsinin iptal edildiğini dile getirdi.

Şenocak, “Ayakkabı, deri konfeksiyon tarafında Rusya fazla önemli bir pazar, Ukrayna da öyle. Belirsizlikler, yaşanabilecek sorunlar öbür ülke pazarlarımızı da etkiliyor. En fazla iki ülkeye ihracat yapan ilk 100 firmamızı aradık, ne yaşadıklarını ve yaşama ihtimali olan sorunları sorduk. Giden teslim edilmeyen mallarda örneğin var, alacaklarında örneğin var, verilmiş siparişler yani üretilmekte olan fakat sevk edilmemiş olanlar var. Siparişlerin iptali var. Bu nedenle karamsar bir bekleyiş söz konusu. Yanı dizi ihracata yakın tutarda turistik bölgelere de ürün gönderiyorduk, orada da sıkıntılar olacak” dedi.

Şenocak ayrıca, bölgede sorunların çözümünün kısa vadede gelmesi durumunda bile Ukrayna’nın toparlanmasının zor olacağını, bölgedeki moralsizliğin ülkeler tarafından taleplerin ötelenmesini getirebileceğini vurguladı.

Öncelik şoförlerin dönüşü

Türk TIR’larının ülkeye sorunsuz dönüşü, sorunların anlık takip edilip çözüme kavuşturulması için ilgili bakanlıklar, ilgili kamu kurumları, yurt dışı temsilcilikler, TOBB ile Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) tarafından ‘kriz masası’ oluşturulmuştu. Bulgaristan, Macaristan, Polonya gibi kapılardan transit geçişini kullanacaklar için geçiş belgesi ve vize aranmadan işlemlerin kolaylaştırıldığı anlatım edildi.

UND İcra Kurulu Başkanı Alper Özel, “130’u Odessa Limanı, 500’ün üzerinde ise Ukrayna/Belarus sınırında olmak üzere araçlarımıza ulaştık. Sınırlara yakın olanlar dönüyor. Örneğin Ukrayna Polonya sınırında öncelik Ukrayna’dan kaçak kadın, çocuk ve yaşlılarda. Peyderpey geçişler olacak, önceliğimiz şoförlerimizin sağlıklı olarak ülkeye dönüşlerini sağlamak” dedi.

Çözümler görüşülecek

Akdeniz Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (AHBİB) Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Arslan, ihracatta yüklemeleri durdurduklarını söyledi. Her iki ülkeye de ağırlıklı olarak makarna, bulgur gibi ürünlerin gönderildiğini anlatan Arslan, “Rusya tarafında sıkıntı yok gibi fakat SWIFT’ten çıkarılması, 75 olan kurun 100 seviyesine çıkması ve yüzde 50’ye yakın devalüasyon ödemeler tarafında sıkıntılar oluşturacak. Umudumuz bu çatışma ortamının uzun sürmeyeceğine yönelik ancak birkaç hafta içinde alternatif pazarlar için bir araya gelip çözümleri görüşeceğiz. İç pazarda bu ürünler oldukça yeterli, mutlaka öbür ülkelere gönderiyor olmamız lazım” değerlendirmesini yaptı.

‘Göndersek bile kim alacak?’

Bölgelerinde üretilen yaş meyve ve sebzeyi yüzde 70’in üzerinde bir oranda Rusya ile Ukrayna bölgesine gönderdiklerini anlatan Kumluca Ticaret Borsası Başkanı Fatih Durdaş, anında ulaştırılması ve tüketilmesi gereken bu ürünlerde ilerleyen günlerde sıkıntılı bir süreç yaşanacağını anlatım etti. Durdaş, “Örneğin yüzlerce TIR ilk gün kapılarda kalmıştı. Bu çağrımız, bakanlıklar, TOBB, UND gibi ilgili kuruluşların kriz masası uygulaması ile çözüme kavuşturuldu. Ürünler Kapıkule’ye getirildi. Romanya, Bulgaristan, Moldova ve Kosova gibi pazarlara sev ettik. Ancak bu pazarlar şişti. Artık sipariş gelmiyor.  Mesele ürünleri gönderememek değil, bir şekilde göndersek bile kim alacak? Alınsa da ödeme sistemi kapalı, nasıl ödeme alacağız? Bugünlerde hava yağışlı olduğu için ürün toplanmıyor ancak sonrasında siparişe göre toplanacak. Ürünler daha fazla iç piyasaya verilecek fakat iç piyasa bu kadarını kaldıramaz” dedi.

Rusya’ya yaptırım günlüğü

Fransa Maliye Bakanı Bruno Le Maire, “Rusya’ya karşı tam kapsamlı bir ekonomik cenk başlatacağız. Rusya ekonomisinin çöküşüne yol açacağız” dedi.BP, Rus petrol üreticisi Rosneft’teki yüzde 20 hissesini elden çıkaracak.Shell, Sakhalin II sıvılaştırılmış gaz tesisi ve Kuzey Akım 2 boru hattındaki ortaklığını sonlandıracak.Norveç’in en aka enerji şirketi Equinor ASA Rusya’daki 1.2 milyar dolar değerindeki yatırımlarını satacak.Fransız Total, Rusya’da yeni yatırım gerçekleştirmeyeceğini açıkladı.McKinsey, Rusya devletiyle çalışmayacağını duyurdu.Daimler Truck Holding AG Rusya’daki tüm amel hareketlerini durdurdu.Volvo Car AB ve Volvo AB Truck, Rusya’da satışı ve üretimi durdurdu.Harley Davidson Rusya’daki tüm işlerini askıya aldı.General Motors Co. Rusya’ya yapılacak teslimatları durdurdu.Warner Bros, Disney ve Sony yapım şirketleri, The Batman, Turning Red ve Morbius gibi filmlerin Rusya’da vizyona girişlerini iptal etti.YouTube, Rus devleti yayın organları Russia Today ve Sputnik’in Avrupa’da yayın yapan YouTube kanallarını bloke etti.