0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

1996 yılında, güneybatı Mısır – Great Sand Sea’de (Büyük Kum Denizi) uzaydan gelen bir kaya bulundu. Kaya, dünya dışı standartlara nazaran bile tuhaftı ve kimyasal yapısını inceleyen bir araştırma takımı artık bu kayanın, bir yıldızın parlak, patlayıcı çöküşü olarak tanımlanabilecek bir süpernovadan geldiğini öne sürüyor.

Kaya, 4. Yüzyıl Mısır matematikçisinden ilham alınarak Hypatia olarak isimlendiriliyor. Bir araştırma grubu, 3 gramlık bir taş örneğindeki 15 elementin nizamını inceleyerek, Hypatia’nın yıldız sistemimizin çok ötesinden geldiğinden ve uzak bir yıldızın patlamasının akabinde yaşanan gaz ve tozlu döküntülerden ortaya çıktığından şüpheleniyor. Bu araştırma Icarus mecmuasında yayınlandı.

Araştırmacılar Hypatia’nın bir Tip Ia süpernovadan geldiğini düşünüyorlar. Bu süpernovalar, beyaz cüceler (küçük, ağır yıldız kalıntıları) ekseriyetle komşu bir yıldızdan gelen çok ölçüde materyal tükettiğinde patlıyor. Tip Ia’yı, büyük bir yıldızın çekirdeğinin çökerek büyük bir patlamaya neden olduğu Tip II süpernovadan ayıran fark temel olarak bu.

Johannesburg Üniversitesi’nden jeokimyacı Jan Kramers, bir üniversite yayınında, “Bir açıdan bakıldığında, bir süpernova Ia patlamasını ‘olay anında’ ‘yakaladık’, zira patlamadan kaynaklanan gaz atomları, daha sonra Hypatia’nın ana gövdesini oluşturan çevreleyen toz bulutuna yakalandı” dedi.

Yayına nazaran, süpernovadan gelen gaz atomlarının ve patlamanın meydana geldiği tozun birbirine karışması, muhtemelen milyarlarca yıl evvel kendi güneş sistemimizin erken evrelerinde katı bir kaya oluşturdu. Hypatia’nın ana kayası Dünya’ya girerken parçalandı ve 1996’da bulunan parçayı geride bıraktı.

Kramers, yaklaşık on yıldır Hypatia üzerinde çalışıyor. 2013 yılında kayadan elde edilen argon izotopları Hypatia’nın dünya dışı kökenlerini doğruladı ve 2015 ve 2018’deki devam çalışmaları Hypatia’nın ne bilinen rastgele bir kuyruklu yıldızdan yahut göktaşından ne de güneş sistemimizden olmadığını gösterdi. Grup, bir proton mikroprobu kullanarak Hypatia’nın temel yapısını inceledi. Araştırmacılar, kayadaki elementlerin, Samanyolu’nun bizim kolumuzdaki yıldızlararası tozdan bile gelmediğini gösterdiğini buldular.

Lakin Hypatia, Tip II süpernovadan yahut kırmızı dev bir yıldızdan gelemeyecek kadar fazla demire sahipti. Bu nedenle araştırmacılar, Hypatia’nın eşsiz silikon, kükürt, kalsiyum, titanyum, vanadyum, krom, manganez, demir ve nikel kombinasyonunun en mümkün açıklamasının bir Tip Ia süpernova olduğuna karar verdiler.

Yeniden de, Tip Ia süpernovadan gelen bir şey için modellerin öngördüğünden çok daha fazlası olan altı element daha mevcuttu: Alüminyum, fosfor, klor, potasyum, çinko ve bakır. Kramers, Hypatia’nın bu temel bileşenleri, daha sonra patlayan beyaz cücenin öncesindeki kırmızı dev yıldızdan miras almış olabileceğine inanıyor.

Yeni araştırma yalnızca keşif gayeliydi ve araştırmacıların kayanın kökenleri hakkındaki hipotezini test etmek için Hypatia’daki elementlerin daha fazla izotop tahlilinin yapılması gerekecek.